صلاح‌الدین حسن بلغاری نخجوانیبلغاری نخجوانی، صلاح‌الدین حسن، از مشایخ صوفیه می‌باشد. ۱ - معرفی بلغاری۱.۱ - اصالت بلغاریصلاحالدین حسن بلغاری نخجوانی، اصلاً از نخجوان بود. ۱.۲ - تاریخ ولادت بلغاریتاریخ ولادتش معلوم نیست، ولی از آن‌جا که وفاتش را در ۶۹۸ و در ۹۳ سالگی نوشته‌اند [۱]
علی بن حسین واعظ کاشفی، رشحات عین الحیات، ج۲، ص۳۶۸ـ۳۶۹، چاپ علی اصغر معینیان، تهران ۱۳۵۶ ش.
باید در ۶۰۵ به دنیا آمده باشد.۱.۳ - پدر بلغاریپدرش خواجه عمر نام داشت و از اعیان و تجّار بود. [۲]
علی بن حسین واعظ کاشفی، رشحات عین الحیات، ج۲، ص۳۶۸، چاپ علی اصغر معینیان، تهران ۱۳۵۶ ش.
۱.۴ - وجه تسمیه به بلغاریبه گفته اقبال آشتیانی [۳]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی للحضرة العلیا، ج۱، ص۱۲۳، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۶۲ ش.
سی سال و به نوشته واعظ کاشفی [۴]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی للحضرة العلیا، ج۱، ص۱۲۳، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۶۲ ش.
نُه سال در بلغار اقامت داشت و نسبت او به بلغاری نیز به همین سبب بوده است.۲ - اسارت بلغاریبلغاری در ۲۳ سالگی به اسارت کفّار دشت قبچاق درآمد و مدت هفت سال در میان ایشان زیست. [۵]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی للحضرة العلیا، ج۱، ص۱۲۳، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۶۲ ش.
۳ - ورود بلغاری به عرصه طریقتدر سی سالگی و ظاهراً در بخارا پس از حالت جذبه‌ای که به او دست داد وارد طریقت شد. ۴ - مهاجرت به کرمانپس از سه سال اقامت در بخارا به کرمان مهاجرت کرد و ۲۷ سال در آن‌جا به سر برد. [۶]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی للحضرة العلیا، ج۱، ص۱۲۳، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۶۲ ش.
۵ - مریدان بلغاریدر کرمان مریدان بسیاری از کبار و صغار از ارشاد او هدایت یافتند. [۷]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی للحضرة العلیا، ج۱، ص۴۴، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۶۲ ش.
در آن زمان قتلغ ترکان در کرمان حکومت می‌کرد که به گفته ناصرالدین منشی کرمانی [۸]
ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی للحضرة العلیا، ج۱، ص۴۴، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۶۲ ش.
به حسن بلغاری ارادت ورزید.۶ - مهاجرت به تبریزبلغاری در اواخر عمر از کرمان به آذربایجان مهاجرت کرد و پس از یک سال اقامت در مراغه به تبریز رفت و در ۲۲ ربیع الاول ۶۹۸ در همان‌جا درگذشت و در مقبره سرخاب به خاک سپرده شد. [۹]
علی بن حسین واعظ کاشفی، رشحات عین الحیات، ج۲، ص۳۶۸ـ۳۶۹، چاپ علی اصغر معینیان، تهران ۱۳۵۶ ش.
۷ - مشایخ بلغاریوی از خدمت مشایخ بسیاری، که به گفته خودش تعدادشان به ۲۸ نفر می‌رسیده، بهره‌مند بوده است. نخست نزد سعدالدین حموی و سپس از شیخ شمس الدین محمد رازی اخذ طریقت کرد. سلسله طریقت محمد رازی با واسطه شیخ حسین سقاّء به ابوالنجیب سهروردی می‌پیوندد. [۱۰]
علی بن حسین واعظ کاشفی، رشحات عین الحیات، ج۲، ص۳۶۸، چاپ علی اصغر معینیان، تهران ۱۳۵۶ ش.
[۱۱]
ابن کربلایی، روضات الجنان و جنات الجنان، ج۱، ص۱۴۰ـ۱۴۱، چاپ جعفر سلطان القرائی، تهران ۱۳۴۴ ش.
لذا طریقه او طریقه سهروردیه ب وده است. بلغاری در ایام اقامت در بخارا در خدمت خواجه غریب ، از صوفیه بخارا، بود. از دیگر مشایخ او محمد خسروشاهی بوده است. [۱۲]
ابن کربلایی، روضات الجنان و جنات الجنان، ج۱، ص۱۴۰، چاپ جعفر سلطان القرائی، تهران ۱۳۴۴ ش.
۸ - مرید نامی بلغاریاز جمله مریدان نامی شیخ حسن، شیخ عمر باغستانی بوده است. [۱۳]
علی بن حسین واعظ کاشفی، رشحات عین الحیات، ج۲، ص۳۶۸، چاپ علی اصغر معینیان، تهران ۱۳۵۶ ش.
ابن کربلائی در شرح مقامات و احوال شیخ حسن، نکاتی از کتاب مقامات او نقل کرده است. [۱۴]
ابن کربلائی، روضات الجنان و جنات الجنان، ج۱، ص۵۹، چاپ جعفر سلطان القرائی، تهران ۱۳۴۴ ش.
[۱۵]
ابن کربلائی، روضات الجنان و جنات الجنان، ج۱، ص۴۹۴، چاپ جعفر سلطان القرائی، تهران ۱۳۴۴ ش.
۹ - فهرست منابع(۱) ابن کربلایی، روضات الجنان و جنات الجنان، چاپ جعفر سلطان القرائی، تهران ۱۳۴۴ ش. (۲) ناصرالدین منشی کرمانی، سمط العلی للحضرة العلیا، چاپ عباس اقبال آشتیانی، تهران ۱۳۶۲ ش. (۳) علی بن حسین واعظ کاشفی، رشحات عین الحیات، چاپ علی اصغر معینیان، تهران ۱۳۵۶ ش. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «صلاح‌الدین حسن بلغاری نخجوانی»، شماره۱۷۱۹. |